سنبل الطیب یا علف گربه، با نام علمی(valerianaOfficinalis)، گیاهی است علفی و چند ساله که ساقه آن به طور عمودی تا ارتفاع دو متر رشد می‌کند. علت نامگذاری این گیاه را با عنوان «علف گربه» این گونه تشریح کرد: این گیاه دارویی دارای بوی مطبوعی است و گربه بوی این گیاه را از فاصله دور تشخیص داده و در اطراف آن جست‌وخیز می‌کند.
ریشه‌ی سنبل الطیب بیش از ۱۲۰ ترکیب شیمیایی دارد که نه تنها به عنوان یک داروی آرام‌بخش، بلکه به عنوان یک عامل ضد اسپاسم عمل می‌کنند. با این‌که سنبل الطیب می‌تواند به عنوان یک خواب‌آور عمل کند، ولی هیچ‌گونه احتمال یا عارضه‌ی جانبی شناخته شده‌ای درباره‌ی اعتیادآور بودن‌اش وجود ندارد. سنبل الطیب بی‌خطر و موثر است، و مهارت‌های حرکتی را مختل نمی‌کند. دست‌کم دو آزمایش دو سو کور نشان داده‌اند، ریشه‌ی سنبل الطیب می‌تواند به شکل قابل توجهی زمانی را که یک فرد بدون تغییر در مراحل معمول خواب، برای خوابیدن نیاز دارد، کاهش دهد. ریشه‌ی سنبل الطیب، علاوه بر بهبود کیفیت خواب، دارای طیف گسترده‌ای از سایر کاربردها نیز هست. این مقاله را تا انتها مطالعه بفرمایید تا بفهمید این داروی گیاهی چگونه می‌تواند به یکی از داروهای گیاهی اصلی در کمد داروهای‌تان تبدیل شود.
این گیاه بصورت وحشی در جنگل‌های کم درخت در حاشیه جویبارها، گودال‌ها همچنین در بیشتر مناطق آسیا و ایران می‌روید، گل‌های این گیاه به رنگ سفید یا صورتی و بصورت خوشه‌ای است.
قسمت مورد استفاده این گیاه ریشه آن است و معمولا از ریشه گیاهی که بیش از سه سال عمر دارد استفاده می‌شود.
ریشه سنبل الطیب در درمان صرع، میگرن و اضطراب مفید بوده و در درمان بی‌خوابی موثر است. سنبل الطیب دارای طعم تلخ ولی خوشبو و معطر است. این گیاه پس از خشک شدن به رنگ قهوه‌ای در می‌آید، همچنین عطر آن پس از خشک شدن بیشتر می‌شود.
خواص سنبل الطیب
۱. کمک به خواب راحت
مطالعات نشان می‌دهند که سنبل الطیب زمان مورد نیاز برای به خواب رفتن را کاهش داده و کیفیت خواب را ارتقا می‌دهد. بنابراین اگر نمی‌توانید بخوابید، شاید دوای دردتان همین گیاه باشد. برخلاف قرص خواب، سنبل الطیب عوارض جانبی کمی دارد و احتمال خواب‌آلودگی و خستگی صبحگاهی ناشی از مصرف سنبل الطیب بسیار کمتر است.
براساس یک آزمایش در مرکز سلامت فولینگ سوئد تأثیر سنبل الطیب در بهبود کیفیت خواب چشمگیر است. با مصرف سنبل الطیب ۴۴٪ شرکت‌کنندگان خواب عمیق و کامل داشتند و خواب ۸۹٪ از شرکت‌کنندگان بهبود یافت. همچنین هیچ عوارض جانبی‌ای در شرکت‌کنندگان مشاهده نشد.
معمولا سنبل الطیب همراه با سایر گیاهان آرام‌بخش مانند رازک و فرنجمشک برای درمان بی‌خوابی استفاده می‌شود. براساس مطالعه‌ای که در مجله‌ی فیتومدیسن چاپ شد، وضعیت خواب ۸۱٪ کودکانی که مشکلات خفیف خواب داشتند، با مصرف مخلوط گیاهی سنبل الطیب و فرنجمشک بهبود چشمگیری داشت.
اما سنبل الطیب چگونه به خواب بهتر کمک می‌کند؟ این گیاه محتوی یک ماده‌ی شیمیایی به نام «لینارین» است که خاصیت خواب‌آور دارد. همچنین عصاره‌ی آن می‌تواند با افزایش سطح گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) در مغز موجب خواب‌آلودگی شود. گاما آمینوبوتیریک اسید یک میانجی مهم در دستگاه عصبی مرکزی پستانداران است. مقادیر کافی آن می‌تواند تأثیر خواب‌آور داشته باشد و موجب آرامش دستگاه عصبی شود.
۲. از بین بردن اضطراب
دانشمندان دریافته‌اند که سنبل الطیب می‌تواند میزان گاما آمینوبوتیریک اسید را در مغز افزایش دهد. گاما آمینوبوتیریک اسید به تنظیم فعالیت سلول‌های عصبی و کاهش اضطراب کمک می‌کند. داروهایی مانند آلپرازولام و دیازپام نیز با افزایش سطح گاما آمینوبوتیریک اسید در مغز عمل می‌کنند. والرنیک اسید و والرنول موجود در عصاره‌ی سنبل الطیب به‌عنوان عوامل ضد اضطراب عمل می‌کنند.
این بسیار فوق‌العاده است که یک داروی گیاهی مانند سنبل الطیب بتواند بدون عوارض جانبی داروهای روان‌گرا، اثری مشابه آن‌ها را در کاهش اضطراب داشته باشد.
۳. کاهش فشار خون
حالا دیگر می‌دانید که سنبل الطیب می‌تواند برای ذهن و بدن آرام‌بخش باشد، شاید خیلی تعجب‌آور نباشد که بدانید این گیاه در کاهش فشار خون نیز مؤثر است. همان ترکیبات فعال سنبل الطیب که در کنترل استرس و اضطراب مؤثر بودند، به بدن کمک می‌کنند تا فشار خون را به درستی تنظیم کند.
فشار خون بالا خطرناک است، زیرا خطر سکته مغزی و حملات قلبی را افزایش می‌دهد. این گیاه می‌تواند به‌طور طبیعی فشار خون را کاهش داده و آن را در محدوده‌‌ی سالم نگه دارد. این امر تأثیر مستقیم بر سلامت قلب دارد.
۴. تسکین قاعدگی دردناک
قاعدگی دردناک به‌معنای درد شدید و غیرمعمول در ناحیه‌ی شکم در زمان قاعدگی است. طبع آرام‌بخش سنبل الطیب آن را به انتخابی هوشمندانه برای تسکین درد قاعدگی تبدیل کرده است. این گیاه می‌تواند شدت و مدت زمان ناراحتی ناشی از قاعدگی دردناک را کاهش دهد. این دردها در زنانی که از سندروم پیش از قاعدگی رنج می‌برند، رایج است.
اما سنبل الطیب چگونه می‌تواند به شما کمک کند؟ این گیاه آرام‌بخش و داروی ضداسپاسم طبیعی است. درنتیجه می‌تواند از اسپاسم عضلانی جلوگیری و مانند آرام‌بخش طبیعی عضلات عمل کند. براساس مطالعه‌ی صورت‌گرفته در دانشگاه آزاد اسلامی ایران سنبل الطیب می‌تواند از شدت انقباضات عضلات رحم که موجب درد شدید در دوره‌ی قاعدگی می‌شود، بکاهد.
۵. کمک به کنترل استرس
با کاهش اضطراب و افزایش زمان و کیفیت خواب، سنبل الطیب می‌تواند به کنترل استرس روزمره کمک کند. استرس مزمن موجب احساس اضطراب شده و این اضطراب، انواع استرس ها را تشدید می‌کند.
سنبل الطیب با افزایش سطح گاما آمینوبوتیریک اسید موجب آرامش ذهن و بدن می‌شود. ازجایی که آرامش در نقطه‌ی مقابل استرس قرار دارد، این گیاه می‌تواند راهی طبیعی برای کنترل استرس و بهبود کیفیت زندگی باشد.
براساس مطالعه‌ای که در مجله‌ی طب مکمل و جایگزین BMC (انرژی درمانی) به‌چاپ رسید، سنبل الطیب می‌تواند با تثبیت سطح سروتونین استرس‌های بدنی و روانی را سرکوب کند. سروتونین یک پیام‌رسان عصبی و یکی از هورمون های شادی است که به تنظیم خلق‌وخو کمک می‌کند.
دستور تهیه دمنوش سنبل الطیب
مواد لازم:
- ریشه سنبل الطیب 11 تا 15 گرم
- گل گاوزبان 5 گل
- پودر یا چوب دارچین؛ (انتخابی)
- آب جوش یک لیتر
مثل تهیه بیشتر جوشانده ها و دم نوش ها، همه این مواد را در قوری می ریزیم و می گذاریم دست کم 15 تا 21 دقیقه در آب جوش با در بسته، بماند تا دم بکشد. ریشه ها معمولا زمان بیشتری از برگ لازم دارند تا زمان دم کشیدن عصاره را به آب بدهند. می توانیم بخشی از ریشه را پودر کنیم تا زمان کمتری برای دم کشیدن ببرد.
دم نوش نباید در این مرحله بجوشد. اگر می توانید با شمع زیرش را روشن نگه دارید تا گرم شود یا از شعله پخش کن استفاده کنید و عطر سنبل الطیب بیرون بزند. اگر هم سماور یا کتری دارید، بگذارید با بخار، آرام دم بکشد. بعد مثل چای آن را در استکان بریزید و بنوشید.
دم نوش مانده و سردشده گویا خاصیت چندانی ندارد و توصیه شده تا یکی دو ساعت بعد از دم کشیدن، نوشیده شود. چون دمنوش کمی تلخ است می توانید با کمی عسل آن را شیرین کرده و میل نمایید.
ملاحظات مصرف
مصرف طولانی مدت سنبل الطیب ممکن است به ایجاد عوارض جانبی ذیل منجر شود.
- ناراحتی معده
- سرگیجه
- خارش پوست
- از بین رفتن کیفیت خواب
- سنبل الطیب ممکن است تمرکز را با دشواری مواجه کند، از این رو هنگام رانندگی، کار با دستگاه‌های مختلف، یا انجام کارهایی که نیاز به هوشیاری و بیداری داشته باشد، از مصرف آن خودداری کنید.
از مصرف سنبل الطیب بیش از هشت هفته‌ی پیاپی خودداری کنید. ایجاد وقفه در مصرف سنبل الطیب به کاهش احتمال ابتلا به عوارض جانبی فوق کمک می‌کند. درست مانند هر گیاه دارویی یا ماده‌ی خوراکی دیگر، برای رسیدن به بهترین نتایج، توصیه می‌شود چرخه‌ی استفاده از سنبل الطیب را نیز در زمان‌های مشخص متوقف کنید.
افراد ذیل نیز بایستی از مصرف سنبل الطیب خودداری کنند:
الف. زنان باردار یا شیرده
ب. کودکان زیر سه سال
پ. افرادی که داروهای آرام‌بخش مصرف می کنند
ت. افرادی که مکمل‌های جینکو مصرف می کنند
اولین نفر باشید که دیدگاهش را می نویسد !
دیدگاه شما برای ما مهم است.